Over Saint-Exupéry en zijn kleine prins

“Antoine de Saint-Exupéry, doet dit een belletje rinkelen?” zou Winnie zeggen. Misschien zou ze er aan toevoegen: “Je mist de klassiekers.” De naam Antoine de Saint-Exupéry doet inderdaad minder belletjes rinkelen dan De kleine prins.De schrijver van een van de meest vertaalde boeken uit de geschiedenis is minder bekend dan zijn werk.

Wat bezielde Saint-Exupéry om De kleine prinste schrijven? Daar is maar één antwoord op: zijn leven en zijn liefde voor de mensheid.

Deze zoon van een burggraaf en een barones was één van de eerste vliegtuigpioniers in het begin van de XXste eeuw. Hij was één van de piloten die de eerst luchtpost verzorgde tussen de Sahara en Frankrijk. Later vloog hij met luchtpost tussen Argentinië en Chili heen en weer het Andesgebergte over. In die tijd was het een hachelijke onderneming om zonder al teveel navigatie instrumenten of een radar over de woestijn of over een gebergte te vliegen. De solidariteit tussen deze pioniers was ontzettend groot. Ze waren op elkaar aangewezen. Zo vloog hij het hooggebergte van de Andes in om een neergestorte collega te zoeken en trok hij ongewapend naar een vijandige nomadenstam die een piloot gegijzeld hield die een noodlanding had gemaakt in de woestijn. Hij benaderde het stamhoofd met respect en menselijke empathie en kreeg zonder slag of stoot de gevangen piloot vrij.

In Argentinië ontmoette hij zijn ‘roos’ Consuelo, Salvadoriaanse dochter van een koffiekweker. Zij stond model voor de roos uit De kleine prins.De roos die voor de kleine prins uniek is omdat zij degene is waarvan hij houdt.

Saint-Exupéry schreef De kleine prinstoen hij in New York was op het moment dat zijn moederland bezet werd door nazi-Duitsland. Hij maakte zich grote zorgen om zijn goede vriend Léon Werth, een Jood, die in de Franse Vogezen ondergedoken was. De oorlog stemde hem triest. Hij was bereid om te vechten voor Frankrijk, maar werd als piloot vanwege zijn leeftijd en zijn vele door vliegtuigcrashes opgelopen kwetsuren afgewezen door het Amerikaanse leger.

Uit een brief die geciteerd wordt in een boek van Pierre Chevrier blijkt zijn engagement voor een vredevolle wereld:

“Ik zal vechten voor het primaat van de mens boven het individu, en het universele boven het particuliere.  Ik geloof dat de cultus van de individualiteit enkel tot de dood kan leiden, want hij baseert zijn gezag op de gelijkenis. Ik zal dus strijden tegen iedereen die beweert dat hij een bepaalde gewoonte kan verkiezen boven andere gewoontes, een bepaald volk boven andere, een bepaald ras boven andere rassen, een bepaalde gedachte boven andere gedachten. Ik geloof dat het primaat van de mens aan de basis ligt van de enige gelijkheid en de enige vrijheid die betekenisvol kan zijn. Ik geloof in de gelijkheid van de rechten van de mens tussen elk individu en dat de vrijheid bestaat in de verheffing van de mens en dat gelijkheid niet hetzelfde is als identiteit. De vrijheid is geen verheerlijking van het individu tegen de mens. Ik zal strijden tegen iedereen die beweert de vrijheid van de mens te kunnen onderwerpen aan een individu of aan een massa enkelingen.” (geciteerd in Antoine de Saint- Exupéry de kleine prins tussen de mensen,Tempora catalogus, 2022)

Uiteindelijk krijgt hij toch toestemming tijdens de oorlog te vliegen met een Amerikaans verkenningsvliegtuig. Hij is fysiek echter niet in staat om zelfstandig in en uit de cockpit te kruipen. Daar heeft hij hulp van medepiloten voor nodig… In 1944 wordt hij voor de Zuid-Franse kunst door een Duits vliegtuig neergeschoten. Hij crasht in de Middellandse Zee en verdrinkt.

Alain Pringels